Nghè trận xã Hương Sơn là một trong các di tích trong quần thể di tích lịch sử thành Cần Trạm - Hố cát - Xương Giang gắn liền với những chiến thắng chống giặc Minh xâm lược của nghĩa quân Lê Lợi từ đầu thế kỷ XV. Di tích này được xây dựng tại trung tâm của thôn Kép ngày xưa, thuộc xã Cần Dinh, tổng Cần Dinh; nay là thôn kép 11 và kép 12 xã Hương Sơn huyện Lạng Giang. Đây là công trình văn hoá tín ngưỡng cổ được xây dựng từ lâu đời và còn lưu giữ đến ngày nay. Căn cứ vào các nguồn sử liệu và di ngôn tương truyền cho biết một số địa danh như Bãi chiến, Nghè Trận, Xóm Dinh, Đấu đong quân, Đồi Ngô công, Đền Càn, thành Cần Trạm.... đều có liên quan đến trận chiến thắng Cần Trạm năm 1427 của nghĩa quân Lê Lợi.
Theo lý lịch khảo sát di tích, Nghè trận là nơi thờ thần Cao Sơn, Quý Minh, Minh Giang đô thống và Đô thiên phụ quốc là những vị tướng tài giỏi đã có công đánh đông, dẹp bắc, bảo vệ bình yên cho quê hương đất nước, khi mất đi, họ đã trở thành các vị thần linh thiêng, thường giúp nhân dân diệt trừ tại hoạ để đời sống được bình yên. Khi trận chiến Cần Trạm diễn ra ở nơi đây giữa các quan quân nhà Lê với Quân Minh xâm lược (năm 1427) đã có rất nhiều binh sỹ tử trận, để tỏ lòng tôn kính và biết ơn đối với các binh sỹ đã chiến đấu bảo vệ nền độc lập của dân tộc, nhân dân đã thờ cúng vong linh các binh sỹ tại nơi đây, vì thế mà Nghè còn có tên là Nghè Trận.
Hiện nay Nghè trận còn lưu giữ được nhiều hiện vật cổ như Ngai thờ, Bài vị, Bát hương, Tượng cổ, Kiệu thánh... đây là những hiện vật gốc khẳng định giá trị lịch sử, văn hoá, mỹ thuật cổ truyền của dân tộc.
Ngoài ra, Nghè trận còn là nơi sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng, nơi tổ chức lễ hội truyền thống vào ngày 06 tháng Giêng - AL hàng năm của nhân dân địa phương gắn với nhiều trò chơi dân gian mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc như: đấu vật, kéo co, cờ người, đánh đu....
Nhận thấy những giá trị của di tích lịch sử văn hoá Nghè trận, nhằm bảo vệ và phát huy các giá trị của di tích, ngay từ đầu năm 2009, UBND huyện đã chỉ đạo Phòng Văn hoá và Thông tin phối hợp với Ban quản lý di tích Nghè trận xã Hương Sơn lập hồ sơ đề nghị tỉnh về khảo sát công nhận di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh.
Sau một thời gian các cơ quan chuyên môn của tỉnh tiến hành khảo sát, nghiên cứu giá trị di tích, ngày 17 tháng 9 năm 2009, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang đã có Quyết định số 1587/QĐ-UBND về việc công nhận Di tích Nghè trận thuộc di tích lịch sử văn hoá cấp tỉnh.
Đây là niềm vinh dự và tự hào đối với cán bộ và nhân dân huyện Lạng Giang nói chung và nhân dân xã Hương Sơn nói riêng.
BBT
