Trong tâm thức của đồng bào các dân tộc xã Hương Sơn, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang. Lễ hội mở cửa rừng đã có từ lâu đời và thường diễn ra vào dịp đầu xuân. Lễ hội mở cửa rừng xã Hương Sơn, huyện Lạng Giang là sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng truyền thống của đồng bào các dân tộc Tày, Nùng và người Thái,… thuộc xã Hương Sơn, huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang. Đây là tín ngưỡng gắn với tục thờ Mẹ rừng, bà Mẹ xứ sở hay vị Nữ Thần trong tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt. Đó là Thánh Mẫu Thượng Ngàn (Mẫu Nhạc phủ) đã có công ban phát sản vật và chở che cho nhân dân từ bao đời nay. Ngày nay, nghi lễ này vẫn được đồng bào các dân tộc thôn Việt Hương duy trì tổ chức hàng năm. Đây cũng là ngày Hội lệ truyền thống của địa phương nên thu hút đông đảo du khách gần xa tham gia.
Ảnh: Đền Chúa Then tổ chức lễ hội
Với mục đích phát huy có hiệu quả các giá trị di sản văn hoá vật thể và phi vật thể để tuyên truyền, quảng bá về vùng đất và con người Lạng Giang nói chung và xã Hương Sơn nói riêng. Năm 2024, UBND huyện Lạng Giang tổ chức Lễ hội Mở cửa rừng xã Hương Sơn với quy mô cấp huyện. Theo kế hoạch, thời gian Lễ hội được tổ chức từ ngày 19/02/2024 đến 21/02/2024 (tức ngày mùng 10 đến 12 tháng Giêng năm Giáp Thìn). Địa điểm tại Đền Cổ Ngựa, đền Chúa Then, thôn Việt Hương, xã Hương Sơn. Lễ mở cửa rừng vừa là dịp để dân làng gặp gỡ, giao lưu vui vẻ, vừa để cầu mong cho một năm mới mưa thuận gió hòa, cây cối xanh tốt, mùa màng bội thu, thể hiện ước nguyện, khát vọng về cuộc sống ấm no, sung túc về vật chất, tinh thần cũng như sự tuần hoàn của quy luật để vạn vật sinh sôi, nảy nở.
Ảnh: Đền Chúa Then tổ chức Lễ hội Mở cửa rừng.
Thực hiện nghi lễ mở cửa rừng, ban đầu, nhà đền Chúa Then thực hiện làm lễ cúng thần rừng tại Đền Chúa Then, sau đó đọc văn tế xin phép mở cửa rừng, xin keo tức là tung đôi keo bằng gỗ nhà đền giống như xin đài âm dương, và đẩy mở cửa cung Đại Bái Đền Chúa Then. Tiếp đến là tế rượu và dân lễ vật lên các vị thần, nhà đền chuẩn bị sẵn lộc để trao- nhận lộc rừng cho du khách thập phương.Tại ngôi đền Chúa Then, người dân cùng nhà đền làm lễ khai xuân, dâng mâm lễ, sản vật cúng và đặc biệt là nghi lễ mở cửa rừng. Ngoài các nghi lễ bắt buộc, lễ mở cửa rừng ở Hương Sơn còn có nhiều tiết mục văn nghệ như trống hội, các màn diễn xướng then, các trò chơi dân gian. Ngoài ra còn có các gian hàng bày bán đặc sản, nông sản của địa phương như mật ong, khoai, sắn, các loại bánh, ẩm thực…
Ảnh: Đền Chúa Then tổ chức lễ hội
Các nghi lễ cúng Thần rừng tại đền Chúa Then là một hình thái sinh hoạt văn hoá tín ngưỡng đặc biệt với tổng hòa các yếu tố văn hóa và nhiều loại hình nghệ thuật độc đáo. Nó có vai trò quan trọng trong tích lũy, kế thừa và củng cố các giá trị về tính cố kết cộng đồng. Trong đó, nghi lễ cúng Thần rừng là quan trọng nhất và mang tính cộng đồng rõ nét. Nghi lễ này không chỉ để tạ ơn Thần rừng đã mang nguồn nước, sản vật cho dân bản mà còn có ý nghĩa giáo dục cho thế hệ trẻ về việc bảo vệ rừng. Đây cũng là tín hiệu khởi đầu cho một mùa làm ăn, lao động gặp nhiều may mắn, đem lại những kết quả tốt đẹp cho đồng bào các dân tộc ở xã Hương Sơn, huyện Lạng Giang.
Thông qua lễ hội khẳng định vai trò, ý nghĩa quan trọng của Lễ Mở cửa rừng trong tín ngưỡng văn hóa tâm linh, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của nhân dân. Qua đó mỗi công dân của Hương Sơn nói riêng, Lạng Giang nói chung luôn nêu cao ý thức trong công tác bảo tồn, phát huy di sản văn hóa truyền thống của quê hương, đồng thời có trách nhiệm trong công tác quảng bá địa danh Khu văn hóa tâm linh Đền Bà Chua Then cũng như nhiều địa danh lịch sử và văn hóa khác của địa phương, nhằm phát huy tiềm năng du lịch, góp phần xây dựng quê hương Lạng Giang nói riêng, tỉnh Bắc Giang nói chung ngày càng giàu, mạnh và phát triển./.
Đào Thị Mơ - PGĐ Phụ trách TTVHTT&TT
